Fala uderzeniowa wykorzystywana jest w medycynie od lat 80-tych, początkowo stosowana jedynie w urologii podczas terapii kruszenia kamieni nerkowych. Wprowadzanie fali uderzeniowej do leczenia schorzeń narządu ruchu nastąpiło ponad dwadzieścia lat temu (ESWT – Extracorporeal Shockwave Therapy).
Czym jest fala uderzeniowa?
Terapia falą uderzeniową (ESWT) wykorzystuje wysokoenergetyczną falę mechaniczną. Fala charakteryzuje się skokowym ciśnieniem, brakiem okresowości oraz wysoką amplitudą. Typową cechą fali uderzeniowej jest to, że prędkość jej rozchodzenia jest większa od prędkości rozchodzenia się fali akustycznej.
Działanie fali zależne jest od ilości wyzwolonej energii oraz gęstości energii strumienia, czyli ilości energii przypadającej na jednostkę powierzchni.
Fale uderzeniowe można także podzielić ze względu na sposób generowanej energii:
- zogniskowaną (ESWT)
- promieniście rozchodzącą się (RSWT)
- płasko rozchodzącą się (PSWT)
W terapii narządu ruchu wykorzystuje się falę ESWT, który charakteryzuje się skupieniem energii w miejscu poddawanym zabiegowi. Poza obszarem skupienia energia fali jest bardzo mała i nie wywołuje żadnego efektu biologicznego. Tak aplikowana fala uderzeniowa daje możliwość terapeucie bardzo precyzyjnego działania.W rehabilitacji falę uderzeniową wykorzystuje się przede wszystkim ze względu na działanie zmniejszające dolegliwości bólowe oraz stymulujące regenerację tkanek.
Jak dochodzi do powstania efektu przeciwbólowego tłumaczy kilka teorii. Jedna z nich opiera się o zmniejszenie napięcia mięśniowego w wyniku działania fali, a w konsekwencji poprawę krążenia i zmniejszenia stanu zapalnego, co istotnie wpływa na intensywność bólu. Inna teoria głosi, że znaczna redukcja odczuwania bólu następuje na skutek zwiększonego rozproszenia substancji P (mediator bólu). Zwiększona aktywność substancji P pobudza włókna nocyceptywne i odpowiada za powstawanie obrzęku. W wyniku działania dużej siły dochodzi do mikrouszkodzeń, które pobudzają organizm do uruchomienia mechanizmów regeneracyjnych. Kiedy rozpoczyna się proces „naprawy” zaobserwować można nowotworzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie poziomu czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego. Obecne są także mechanizmy przebudowy uszkodzonych tkanek, które oparte są o plastyczność komórek. Równie ważnym aspektem terapii falą uderzeniową jest możliwość rozbijania złogów wapniowych odkładających się w tkankach miękkich. Nadmierne nagromadzenie depozytów wapniowych jest przyczyną dolegliwości bólowych pochodzących z aparatu ruchu. Terapia falą uderzeniową wpływa na zwiększoną aktywność osteoblastów (komórki kostne), które warunkują prawidłowy wzrost kości oraz w przypadku urazu także ich regenerację. Zastosowanie fali uderzeniowej istotnie wpływa na przyśpieszenie procesu gojenia. Stymulacja tkanek prowadzi do zwiększonej produkcji kolagenu, pobudzenia metabolizmu oraz mikrokrążenia. Lepszy przepływ krwi w uszkodzonych tkankach sprawia, że z organizmu usuwane są szkodliwe substancje. Pod wpływem terapii widoczny jest spadek poziomu histaminy i kwasu mlekowego.
Wskazania do terapii z wykorzystaniem ESWT
Schorzeniami kwalifikującymi się do leczenia z wykorzystaniem fali uderzeniowej są wszelkiego rodzaju uszkodzenia w obrębie mięśni, ścięgien, więzadeł czy torebek stawowych.
- Stan zapalny powięzi podeszwowej stopy
- Ostroga piętowa
- Łokieć golfisty ( stan zapalny nadkłykcia przyśrodkowego)
- Łokieć tenisisty (stan zapalny nadkłykcia bocznego)
- Zespół mięśnia piszczelowego przedniego
- Ból ścięgna Achillesa
- Zapalenie ścięgna rzepki – kolano skoczka
- Zespół tarcia pasma biodrowo-piszczelowego
- Zapalenie kaletek maziowych
- Ból w pachwinie – zespoły przeciążeniowe przywodzicieli stawu biodrowego
- Wapniejące zmiany ścięgien w obrębie kompleksu barkowego
- Stan zapalny ścięgien mięśni rotatorów stawu barkowego
- Zmiany zwyrodnieniowe drobnych stawów rąk
- Zespół mięśni strzałkowych
- Przewlekłe entezopatie ( stany zapalne ścięgien)
- Stan zapalny ścięgna przy przyczepie do krętarza
Przeciwwskazania
Terapia z wykorzystaniem fali uderzeniowej jest nieinwazyjną metodą, bardzo bezpieczną. Głównymi przeciwwskazaniami do terapii są:
- Ciąża
- Choroba nowotworowa w miejscu stosowania zabiegu
- Zaburzenia krzepliwości krwi lub stosowanie w dużych dawkach leków przeciwkrzepliwych
- Rozrusznik serca (terapia może być tylko stosowana w miejscach oddalonych od rozrusznika)
- Infekcje w miejscu stosowania zabiegu
- Ostre stany zapalne
- Zawał serca w okresie 3 miesięcy od wystąpienia
- Dzieci z niezakończonym rozwojem chrząstki wzrostowej kości
Efekty uboczne
Precyzyjna diagnostyka pozwala na skuteczną redukcję dolegliwości. Prawidłowo wykonany zabieg fali uderzeniowej charakteryzuje się minimalnym ryzykiem skutków ubocznych. Do niepożądanych objawów po przeprowadzonym zabiegu zakwalifikować można:
- Zaczerwienienie
- Ból głowy (po terapii prowadzonej w okolicy szyi)
- Nasilone dolegliwości bólowe (miejscowo) przez okres 2-3 dni
- Krwiak
- Opuchlizna
- Odczucie zwiększonego bólu podczas wykonywania zabiegu
Dolegliwości mają charakter dość łagodny i ustępujący w krótkim czasie, tzn. w ciągu 2-3 dni.
Skuteczność terapii falą uderzeniową
Skuteczność terapii z wykorzystaniem fali uderzeniowej została potwierdzona w wielu badaniach klinicznych. Wnikające w głąb ciała fale powodują zdecydowane przyśpieszenie procesu gojenia się, a także zredukowanie istniejących dolegliwości. Dowiedziono, że aż 80% pacjentów odczuwa znaczną poprawę lub całkowite ustąpienie dolegliwości już po 1 lub 2 zabiegach.
